Consumenten

Tips om een bewuste keuze te maken bij de aanschaf van natuursteen

Ben je op zoek naar een nieuwe keuken en benieuwd waar die granieten keukenbladen worden gemaakt? Vraag je je weleens af waar de marmeren tegels in de badkamer vandaan komen? Of wil je een tuinterras aanleggen met tegels van basalt, maar weet je niet of dit een verantwoorde steensoort is? Natuursteen komt vaak terug in en rondom ons huis. Logisch, want het heeft niet alleen een luxe uitstraling, het kent ook een lange levensduur.

Sommige soorten natuursteen komen uit Europa, zoals Belgisch hardsteen en Franse kalksteen. Maar de door jou gekozen natuursteen kan ook komen uit een regio waar risico’s bestaan op het schenden van mensenrechten of op milieuschade. Het maken van een bewuste keuze bij de aanschaf kan dus best ingewikkeld zijn. Daarom kan het helpen om de juiste vragen te stellen aan jouw leverancier.

Onderzoek naar de oorsprong

Natuursteen, zoals marmer, graniet, kalk- en zandsteen of basalt komt voor een deel uit Europa, maar ook uit Azië, Afrika en Zuid- en Midden-Amerika. Indien jouw keukenhandelaar, steenhouwer of tegelleverancier aangesloten is bij het Initiatief TruStone, kan deze aangeven waar de materialen vandaan komen, waar ze verwerkt worden en wat dat betekent voor mens en milieu. Verkopers die lid zijn van het Initiatief TruStone gaan samen met hun eigen leveranciers op zoek naar de herkomst van hun producten. Op deze manier kunnen zij de risico’s in kaart brengen om vervolgens eventuele misstanden aan te pakken. Hierbij kun je denken aan kinderarbeid, slavernij, lage lonen en milieuschade. Bedrijven worden hierbij geholpen door ngo’s en vakbonden. Zo starten zij samen projecten op om in een specifieke regio een hardnekkig probleem aan te pakken.

Zie de lijst met deelnemende bedrijven.

Stel vragen

Het voorkomen van misstanden is een doorlopend proces waar partijen uit landen over de hele wereld bij betrokken zijn. Door vragen te stellen aan je leverancier, die lid is van Initiatief TruStone, kun je meer uitleg krijgen over de herkomst van een product. Op basis van deze informatie kun je een bewuste keuze maken. Vragen die je zou kunnen stellen zijn:

Uit welk land komt dit product?
Hebben jullie zicht op de locaties van steengroeves en waar steen wordt verwerkt?
Welke risico’s spelen daar en wat doen jullie om misstanden te voorkomen?
Waar kan ik meer informatie vinden over jullie activiteiten om de negatieve gevolgen op mens en milieu te beperken?

Wat is Initiatief TruStone?

Binnen het Initiatief TruStone werken Belgische en Nederlandse bedrijven samen met overheden, ngo’s en vakbonden aan eerlijke ontginning en productie van natuursteen in landen waar het milieu, mensenrechten en de rechten van werknemers niet altijd worden gerespecteerd. Het blijkt voor individuele bedrijven in de praktijk lastig om invloed uit te oefenen op het begin van de productieketen. Door met andere bedrijven en maatschappelijke organisaties samen te werken, kunnen zij de mogelijk negatieve gevolgen van hun eigen activiteiten of van hun toeleveranciers voorkomen en bestrijden.

Hoe werkt het?

Alles begint met het in kaart brengen van de hele productieketen, van natuursteengroeve tot keuken, badkamer of terras. Met die gegevens gaat het bedrijf, eventueel samen met ngo’s en vakbonden, op zoek naar risico’s die zich kunnen afspelen in groeves, fabrieken en omliggende dorpen. Met een plan van aanpak (beoordeeld door een onafhankelijk secretariaat bij de SER) gaat het bedrijf vervolgens aan de slag om eventuele problemen op te lossen en schade te herstellen. Een goede opvolging en communicatie zorgen er voor dat het allemaal transparant en volgens de officiële uitgangspunten van de Verenigde Naties en de richtlijnen van de OESO verloopt. Deze regels zijn opgesteld om bedrijven te helpen om misstanden in hun keten tegen te gaan. Zijn er toch nog klachten van mensen die negatieve gevolgen ervaren? Dan buigt een professionele en onafhankelijke commissie zich over de klacht.

Veelgestelde vragen

Hoeveel bedrijven nemen er deel aan Initiatief TruStone?

Sinds de start van het initiatief in 2019, sluiten zich elk jaar meer bedrijven en aanbestedende diensten< aan. Steden en gemeentes spelen een belangrijke rol, omdat zij veel natuursteen aankopen voor het vernieuwen en aanleggen van pleinen, straten en monumenten.

Wat maakt een aanrechtblad of tegel van natuursteen eerlijk?

De partijen van Initiatief TruStone vinden het belangrijk dat werknemersrechten worden gerespecteerd. Dat betekent dat de mensen die werken in de steengroeves en mijnen eerlijk betaald krijgen en veilig hun werk kunnen doen, maar bijvoorbeeld ook dat zij lid kunnen worden van een vakbond. Er mag uiteraard ook geen sprake zijn van kinderarbeid en de gemeenschappen rondom de groeves en fabrieken mogen geen negatieve gevolgen ervaren door de winning en verwerking van natuursteen. Dit zijn de risico’s die volgens experten binnen het initiatief het meest voorkomen:

discriminatie en gender;
kinderarbeid;
gedwongen arbeid;
leefbaar loon;
vrijheid van vakvereniging en collectieve onderhandeling;
veiligheid en gezondheid;v
landrechten en leefomgeving.

Hoe kom ik erachter of de natuursteen die ik aankoop eerlijk is?

Door vragen te stellen aan de handelaar van wie jij je aanrechtblad of tegels koopt. Jouw leverancier koopt natuursteen bij een natuursteenhandelaar die zelf, of nog via andere tussenleveranciers, de steen uit de groeves haalt. Indien deze laatste leverancier natuursteen haalt uit landen met veel kans op risico’s rondom mensenrechten en milieu, dan zal een keuken-of tegelhandelaar die is aangesloten bij Initiatief Trustone zijn leverancier hierop wijzen en meewerken aan het voorkomen van misstanden.

Wat voor een vragen kan ik stellen aan mijn leverancier?

Uit welk land komt dit product?
Hebben jullie zicht op de locaties aan het begin van de keten waar steen wordt gewonnen en verwerkt?
Welke risico’s spelen daar en wat doen jullie om misstanden te voorkomen?
Waar kan ik meer informatie vinden over jullie activiteiten om de negatieve impact op mens en milieu te beperken?

Wat gaan de mensen in China en India en andere natuursteen-producerende landen er van merken?

Mensen die werken in steengroeves of mijnen in deze landen, moeten gaan merken dat hun werknemersrechten gerespecteerd worden. Dat wil zeggen dat hun werk veilig is, dat ze een leefbaar loon krijgen en dat ze bijvoorbeeld zonder probleem lid kunnen worden van de vakbond die cao-afspraken met hun werkgever kan maken. Beter en veiliger werk dus, voor een leefbaar loon. Bedrijven zullen communiceren over de risico’s en negatieve impacts die zij identificeren, hoe zij het aanpakken en wat de resultaten daarvan zijn.

Wat merkt de consument in Nederland en Vlaanderen er van?

Het product is nog steeds van hoge kwaliteit en tegelijkertijd zet het bedrijf dat het product levert zich in om werknemersrechten en milieu in de keten te respecteren.

Wat maakt Initiatief TruStone uniek?

Natuursteenbedrijven, ngo’s, vakbonden en de Vlaamse en Nederlandse overheid bundelen de krachten sinds 2019 om er samen voor te zorgen dat natuursteen eerlijker wordt geproduceerd. Dat is een moeizaam en langdurig proces, maar met Initiatief TruStone worden de eerste belangrijke stappen gezet.