Jan Gilhuis, senior programmamanager IDH: ‘We werken aan een marktransformatie richting duurzaamheid’

© Jan Gilhuis

“Het leefbaar loon-/bananenproject is een baanbrekend project. De Nederlandse supermarkten hebben hiermee leiderschap en lef getoond en een voorbeeld gesteld dat inmiddels navolging krijgt door retailers in Duitsland, België en Engeland. Leefbaar loon was jarenlang zo’n onderwerp waar niemand wat mee kon, nu is het iets waarmee bedrijven echt aan de slag kunnen.

Het project startte in 2019 en was het eerste initiatief dat gebruik maakte van de Salary Matrix, dat door IDH en Rainforest Alliance werd gelanceerd en door alle partners verder is ontwikkeld in het IDH Living Wages Roadmap platform. De Salary Matrix is een instrument dat door bedrijven in elke sector en elk land kan worden ingevuld en dan berekent wat het gat is tussen het betaalde loon en het leefbaar loon. Een leefbaar loon is het loon dat iemand nodig heeft om redelijk van te kunnen leven. Het is nog steeds niet veel, maar wel voldoende om bijvoorbeeld kinderen naar school te laten gaan in plaats van te laten werken.

In het leefbaar loon-bananenproject hebben plantage-eigenaren de matrix ingevuld, in vijf Latijns Amerikaanse landen. Voor het grootste deel van het bananenassortiment van de Nederlandse supermarkten is het loongat nu in beeld. Het verschil is 10,7 procent, gemiddeld over de gemeten plantages. De supermarkten hebben zich gecommitteerd om in 2025, 75% van dat gat op te vullen.

Weten wat het loongat is en het loongat invullen, zijn twee verschillende dingen. Het is niet zo dat als supermarkten 10 procent meer voor bananen betalen, het probleem is opgelost, want dat geld komt niet automatisch bij de werknemers van een plantage terecht. Er zijn structurele, passende oplossingen nodig die ook door certificerende instellingen kunnen worden gecontroleerd. Als leefbaar loon onderdeel wordt van de certificeringen zijn we echt een stap verder.

Een leefbaar loon betalen betekent niet dat de prijzen in de supermarkten automatisch omhooggaan. Er zijn veel meer factoren die de prijs van een product bepalen, daarom is het ook zo belangrijk dat de afdelingen duurzaamheid en inkoop van bedrijven dezelfde doelstellingen hebben, en vooral ook dat het IMVO-beleid op directie- en bestuursniveau wordt uitgedragen.

Als bedrijven gezamenlijk inzetten op leefbaar loon, komt er een eind aan de concurrentie op lonen. Leefbaar loon moet de ondergrens zijn. Geen enkel bedrijf moet daar onder willen zitten. We zijn hiermee begonnen in de bananensector, maar het geldt natuurlijk ook voor alle andere sectoren. Na de bananen zal deze beweging verder gaan. Daar wil IDH aan bijdragen: we werken aan een markttransformatie richting duurzaamheid.”